X

DÍA 1. Con Eduardo Pondal por A Costa da Morte I

Durante esta jornada te llevaré por las tierras de Ponteceso y de Cabana de Bergantiños. Visitaremos y sentiremos los lugares que aparecen en las obras de Eduardo Pondal. Para conocer más sobre este autor, sigue el enlace.

Empezamos la Ruta de Eduardo Pondal en Ponteceso desde la plaza de O Recheo y, seguimos los catorce monolitos que marcan puntos significativos en la obra del autor, y nos conducen hasta Monte Branco. Cuatro kilómetros en total. Comparto contigo los versos que aparecen en esos primeros puntos:

"Eu nacín en agreste soedade,

eu nacín cabo dun agreste outeiro,

p´ronde o Anllóns, con nobre maxestade,

camiña ó seu destino derradeiro.

Eu non nacín en vila nin ciudade,

mas lonxe do seu ruído lisonxeiro:

eu nacín cabo de pinal espeso,

eu nacín na pequena Ponte-Ceso." 

  1. Monolito conmemorativo plaza de O Recheo (salida). En este lugar se encuentra el monumento, inaugurado en el año 1981.
  2. Eu nacín na pequena Ponteceso
  3. Recorda o seu fogar, o seu rueiro
  4. Subín pola correduira
  5. Fun polo camiño do Couto
  6. Abrín da Bouza a cancela
  7. Contemprei meu val nativo
  8. Como branquea o pombal
  9. O Couto e o seu campanario
  10. Ese pobo renace, resurxe, non morre
  11. A Agra de Mares
  12. Currás e a Matigueira
  13. Había unha princesa moura encantada
  14. Escuro enigma eu son
  15. Alí xaz o que fora noutro tempo cantor do eido noso

 

Si has disfrutado de ese recorrido, y si aún dispones de más tiempo te recomiendo visitar la zona de Corme para dar un paseo por la Praia da Hermida, desde la cual podrás ver la Illa da Estrela, no sin hacer parada en Pedra da Serpe. Ambos puntos son origen de famosas leyendas...

En este día también visitaremos Cabana de Bergantiños, con parada obligada al Dolmen de Dombate, sobre el que hablan numerosos autores. También te indico otras referencias bibliográficas de lugares del mismo municipio por si los quieres visitar. 

 

 

Así hablaba Pondal de Dombate:

 

"Dólmenes de Dombate e da Piosa,

e ti, ouh arca d´Ogas nomeada,

no voso vello musgo á edade nosa

o esplandor amostrás da edá pasada:

vós ocultades gloria esplendorosa,

vós morte aconsellades celebrada,

vós insinás de Breogán a xente

a vivir e a morrer gloriosamente"

Tal y como me cuentan desde el propio Ayuntamiento de Cabana, hubo muchos otros autores (Cándido Pedreira, Antón Zapata, Manuel María, Méndez Ferrín, Xoán Babarro, César Antonio Molina, Xelucho Abella, Alberte Suras, Manuel Rivas, Rafael Lema, Perfecto Varela, Rosalía Fernández Rial y Matilde Vilariño) que hablaron de este lugar y también de otros puntos del Concello.

Manuel María:

 

"O Dolmen de Dombate

é mao e colo tenro

para que nel se refuxie

o home cos seus medos

e os seus soños.

O Dolmen de Dombate

é o espacio xusto

para ollar pasar a vida

e agardar,

silandeiros e envisos,

a chegada da norte".

Castelao: Cruz do Roncaduiro (Rego dos muíños: tramo de Camiño dos Faros)

La cruz giratoria de O Roncadoiro está hoy desaparecida. Por fortuna, se sabe de su existencia y forma gracias a un dibujo y texto del escritor y político Daniel R. Castelao incluida en el volumen As cruces de pedra na Galiza:

“Esta cruz es giratoria y su forma, de cabeza ensanchada y larga, hace pensar que se trata de un monumento antiguo, quizás modificado más tarde. Por la condición de piedra giratoria, la gente le concede virtudes milagrosas”.

En esta parroquia cabanesa se encuentran dos cruces giratorias más: una camino del lugar de Borneiro, otra en Vilaseco (esta última también no tramo de Camiño dos Faros).

Ramón Otero Pedrayo:

“Nome fermoso, evocador, longo ecoar de salaios de mar e bosque, puro e non barroco. Dentro da historia vaise tinxindo de máis outo senso. Xa para nós é metafísica verba. Metafísica da nosa carne, do sangue espiritual noso”

 

Xaquín Lorenzo  "Xocas". También ha recogido cantigas de importante tradición oral nacidas en los molinos, lugares en los cuales los vecinos contaban cuentos, bailaban (la muiñeira) o cantaban:

 

"O muíño non é muíño,

que é a capilla dos ratos,

donde se daban os bicos

e mailos moitos abrazos.

 

Mui muíño, mui muíño,

bótame a fariña fóra,

que a filla da muiñeira

ten un andar que namora".

 

 

Hermosinda de Tabuído, poetisa popular de Cabana, era una mujer muy religiosa, nunca perdía misa. En sus composiciones, en las que queda patente su religiosidad, habla de lugares como la Enseada da Insua y la Praia de San Pedro.

 

"Vouvos contar unha historia

aquí con poucas palabras:

o que antiguamente era

a nosa parroquia de Canduas.

 

Había un convento de monxas

disque no lugar de San Pedro.

Eu esto xa no no vin,

pro díxomo meu abuelo.

 

Despois marcharon dalí,

eu non sei pra que lugar;

disque lle iban facer guerra

os mariñeiros do mar.

 

E despois aquí en Canduas,

según algún vello dixo,

era un convento de frailes,

chamábase San Martiño.

 

Os frailes daquí marcharon

e non sei para que sitio;

así lle quedou o nombre:

parroquia de San Martiño.

 

Esta historia é pequena,

que ten mui poucas palabras.

A parroquia de Borneiro

disque era anexo de Canduas".

María Baña hablaba de la Senda do Anllóns, San Fins do Castro y de la Enseada da Insua.

  • Encontrarás más referencias bibliográficas de outros autores que escribieron sobre Cabana siguiendo este enlace.

Si quieres disfrutar de más tiempo en Ponteceso y Cabana, o buscar lugares para comer y dormir, consulta el apartado en el que te guío por A Costa da Morte a través de la "Ruta del Sol con Luces & Sombras".